فرشید خدادادیان
پژوهشگر تاریخ و میراث صنعتی
دهم اردیبهشت ماه، در تقویم ملی ایران روز خلیج فارس نامگذاری شده است.
بر اساس منابع و متون تاریخی ۳۰ آوریل سال۱۶۲۲میلادی نیروهای پرتغالی پس از نزدیک به یکصد و هفده سال با رشادت ایرانیان به فرماندهی امام قلی خان و به روزگار شاه عباس صفوی، سواحل و جزایر خلیج فارس را ترک و حاکمیت ملی ایران بر سواحل جنوبی و جزایر ایرانی خلیج فارس تثبیت گردید.
در این سال ها از عناوین «روز ملی» ، «خلیج همیشه فارس» «غرور ملی» و … بسیار گفته و شنیده ایم. مردمان سخت کوش و ثروتمندان محروم جنوب کشور از سواحل خورهای ماهشهر و هندیجان تا آبادان و خرمشهر و بوشهر و بندرعباس و حتی امتداد خط جنوبی تا سواحل مکران و هموطنان شریف و سخت کوش ما در جزایر کوچک و بزرگ ایرانی خلیج فارس، شاید سرخوش باشند از داشتن یک روز ملی، اما شایسته و مستحق و بهتر بگویم طلبکار حق خود از این روز و این پهنه ی دریایی ثروتمند و بی بدیل نیز هستند.
فناوری های بومی، از لنج سازی تا صید مروارید و حمل و نقل دریایی، صنایع نفت و‌گاز در سواحل و جزایر و دیگر صنایع در این منطقه، با یک پیشینه ی تاریخی قابل توجه که در مفهوم «میراث صنعتی» منطقه قابل نگرش است، این ظرفیت را ایجاد نموده و می نماید تا از منظر گردشگری صنعتی نیز بتوان برای این منطقه و ساکنان شریفش اقداماتی منطبق با توسعه پایدار و کارآفرینی کارهایی کرد.
از جرثقیل اکوان در ساحل آبادان تا نخستین سکوی دریایی صنعت نفت در بهرگانسر و از موزه ی دریا و دریانوردی بوشهر تا موزه سیراف در خانه ی سفید (وایت هاوس) کنگان. از نقطه آغاز راه آهن تاریخی جنوب-شمال در خوزستان تا اسکله های صادراتی جزیره خارک و فناوری های بومی جزیره قشم و … فرصت های ارزشمندی برای توسعه گردشگری صنعتی بر پایه «میراث صنعتی» منطقه و پهنه ی نیلگون خلیج فارس وجود دارد که با توجه به آنها در شرایط نرمال بازار گردشگری و همچنین اقتصاد بازار صنایع دستی و محلی می توان علاوه بر تبریک دهم اردیبهشت به اهالی خلیج فارس، به سفره ی محقرشان نیز برکت بخشید.
بی انصافی است اگر منکر تلاش ها و اقدامات متولیان امر در این راستا با ساخت موزه ها، اقامت گاه ها، تفرج گاه ها و تلاش های دیگر باشیم. برگزاری نخستین همایش ملی ثبت میراث صنعتی کشور که دو سال پیش در بندر ماهشهر برگزار گردید نیز نوید بخش خوبی در این راستا بود و امید است که تداوم داشته باشد.
به خاطر داشته باشیم، هویت ملی و احساس تعلق خاطر و تعهد باور برای نسل نوپایی که در سواحل خلیج فارس و جزایر ایرانی این پهنه پا می گیرند این است که جذابیت های برون مرزی که موجد نیروی گریز از مرکز است را با جاذبه داخلی و ملی متوازن کنیم تا جوان ساحل نشین و‌جزیره نشین خلیج فارس بداند که علاوه بر روز ملی خلیج فارس، عزم ملی برای بهبود زندگی اش نیز وجود دارد.
توجه به مقوله «میراث صنعتی» و توسعه توریسم صنعتی یکی از صدها ظرفیت توسعه این منطقه منطبق با محورهای توسعه پایدار است که باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
روز ملی خلیج فارس بر همگان، خصوصا نگاهبانان و حارسان این پهنه، از خوزستان تا تنگه هرمز و جزیره نشینان آن خجسته باد.
